Kan bouwen bijdragen aan behoud van ons landschap?

Sterke betrokkenheid van bewoners is nodig om het landschap in stand te houden, want zonder betrokken bewoners wordt ons cultuurlandschap niet meer beschermd en liggen verwaarlozing en verrommeling op de loer. Kan bouwen bijdragen aan behoud van ons landschap? Maria schreef er over.

“Bouwen, bouwen, bouwen!” zo luidt nog steeds het devies. Er is een tekort aan woningen en we zullen moeten produceren. Ook buiten de grote steden, in de omliggende dorpen en in de kleine gemeentes in het Groene Hart. Maar de vraag is: Hoe doen we dat, voor wie, en heeft het toevoegen van woningbouw geen negatieve invloed op het landschap?

Met ons bureau werken wij aan verschillende woningbouwopgaven in de regio Groene Hart, buiten de grote steden. Het programma voor deze opgaven bestaat voor het overgrote deel uit eengezinswoningen. We zien veel dat wijken, bestaande uit vrijwel alleen eengezinswoningen zonder voorzieningen, worden aangelegd. Dat is prima, maar niet iedereen heeft een gezin, sterker nog: Mensen wonen meer dan ooit alleen. Bovendien is een gezin per definitie een tijdelijke woonvorm. Een gezin met twee kinderen bestaat ongeveer 20 jaar als woonvorm en daarna valt het gezin uiteen in twee starters en een echtpaar of (in één op de drie gevallen door echtscheiding); twee starters en twee alleenstaanden. Dus meestal komt uit één eengezinswoning een vraag naar drie tot vier kleinere woningen.

Ik vraag me daarom af: Vanwaar ligt er in de woningbouw buiten de grote steden zo’n sterke focus op eengezinswoningen? En welke invloed heeft het bouwen van nieuwe wijken op de toekomst van gemeenschappen als er zoveel eenzijdig aanbod voor gezinnen wordt bijgebouwd?

Als er onvoldoende aanbod is voor alleenstaanden, ouderen en jonge starters, zullen de bewoners van de eengezinswoningen op den duur moeten vertrekken. De gezinsleden zijn daarmee voorbijgangers geworden. Ze bewonen tijdelijk een huis, zonder dat er een echte band met de dorpsgemeenschap kan ontstaan. Ze moeten later noodgedwongen op zoek naar een andere plek. Bovendien zijn eengezinswoningen duur en daarom bestaat de doelgroep vaak uit tweeverdieners die vaak moeten forenzen. En de werkomgeving bepaalt voor een groot deel het sociale netwerk, waardoor bewoners minder hun sociale leven in de nabijheid van hun woning vormen.

Geen doorstroomwijken maar duurzame gemeenschappen met betrokken bewoners

Het bouwen voor een beperkte doelgroep heeft verregaande consequenties. Nieuwe wijken vormen geen duurzame gemeenschappen maar doorstroomwijken. Hoe raken mensen betrokken bij de lokale politiek, het behoud van het landschap of de sportvereniging, als de woonplek slechts tijdelijk is? Hoe kun je je verantwoordelijk voelen voor een gemeenschap in een omgeving waar je buren komen en gaan en waar je zelf ook niet kan blijven? Wie protesteert er dan nog tegen de komst van een groot datacentrum, en wie ondersteunt de lokale toneelvereniging en wie maakt zich nog druk over wat de boer voor stallen bouwt?

Als we er voor zorgen dat het woningaanbod past bij een evenwichtige samenstelling van de gemeenschap kunnen kinderen opgroeien, het huis uit zonder te moeten vertrekken en kunnen hun ouders in de buurt oud worden. Zo blijven duurzame gemeenschappen bestaan en zullen deze hechter worden.

Zo zorgen we voor mensen die betrokken zijn en blijven bij hun omgeving, betrokken bij de natuur en het landschap, de politiek en de school. Zo kunnen we beter zorgen voor een duurzame woonomgeving in kleinere gemeentes. Hiermee dragen we niet alleen bij aan een grotere woningvoorraad, maar ook voor een prettige woonomgeving. We maken hechtere gemeenschappen waarin de mensen naar elkaar omkijken en gezamenlijk zorgdragen voor het behoud van het dorp en het landschap.

Bouwen voor behoud van het landschap

Dus bouwen in het Groene Hart kan bijdragen aan behoud van het Groene Hart. Mits het met beleid gebeurt en er oog is voor bestaande ruimtelijke- en sociale structuren en demografische ontwikkelingen. Kijk bij elke ontwikkeling dus niet alleen naar de markt op regionaal niveau, maar ook naar de demografie binnen de gemeente: Wie wonen er nu, wie zijn dat straks, en hoe willen we dat dat er in de toekomst uitziet. Als we werken aan het aanhechten aan bestaande gemeenschappen, en het ontwikkelen van levensloopbestendige gemeentes bieden we ruimte aan betrokkenheid van de bewoners.

Sterke betrokkenheid van bewoners is nodig om het landschap in stand te houden, want zonder betrokken bewoners wordt ons cultuurlandschap niet meer beschermd en liggen verwaarlozing en verrommeling op de loer.

VRP architecten werkt momenteel aan een casus waarin we de mogelijkheden verkennen voor levensloopbestendige wijken in het Groene Hart. We onderzoeken hierbij manieren om de uitbreidingswijken anders in te vullen, en op die manier bij te dragen aan behoud van het landschap. Wil je hier meer over weten? Of heb jij een visie of ervaring hierover die je met me zou willen delen? Laat het me dan gerust weten door me een DM te sturen of een e-mail: maria@vrparchitecten.nl.