Het woongebouw en zijn bewoners

De aandacht voor de bewoner en de omgeving lijkt soms te worden vergeten in een wereld van schaarste, waar vooral snel en goedkoop bouwen de belangrijkste eisen lijken te zijn. Maar deze voorbeelden laten zien dat het nog steeds mogelijk is om met aandacht voor bewoners en omgeving en met oog op de toekomst woningen te realiseren.

Met VRP werken wij regelmatig aan middelgrote woongebouwen in kleinere gemeenten, veelal in sociaal of betaalbaar segment. Deze opgaven lijken op het eerste gezicht erg op elkaar: Een woongebouw met aantrekkelijke, betaalbare appartementen, duurzaam, met een gunstige BVO/GBO verhouding, en onderhoudsvrij.
Maar de uitkomst van deze opgaven is bij ons niet altijd hetzelfde omdat doelgroep en omgeving om verschillende oplossingen vragen.

Doelgroepen
Elk woongebouw heeft zijn eigen omgeving en doelgroep.
Prettig wonen is niet alleen een goede plattegrond of een comfortabel klimaat. De identiteit van de woning en het gebouw moet bij de bewoner passen en de sociale omgeving speelt een belangrijke rol.
Bij het ontwerp voor een woongebouw denken wij hier over na. Hoe geef je vorm aan behoeften van verschillende doelgroepen, hoe pas je een gebouw binnen bestaande sociale structuren, en hoe zorg je voor enerzijds voor voldoende sociale interactie en anderzijds voor privacy.
Jonge starters hebben over het algemeen andere behoeften dan emty-nesters, of gezinnen met jonge kinderen. En in stedelijk gebied gaan bewoners anders om met hun omgeving dan in kleinere gemeenschappen.

Twee voorbeelden
Vorig jaar hebben wij als voorbeeld twee woongebouwen opgeleverd. Van respectievelijk 27 en 25 appartementen, beiden in de kern van een kleine gemeente, maar met een verschillende typologie.

Bij de Tech Campus de school hebben wij in Roelofarendsveen twee losse woonblokken voor jonge starters ontworpen. De woningen zijn voor de helft studio appartementen en de helft 2-kamer woningen. Ze zijn allemaal met een galerij ontsloten aan een gemeenschappelijke binnentuin. Aan de galerijen zijn balkonnetjes gemaakt, die niet specifiek aan een woning zijn toebedeeld. De bewoners moeten samen bedenken hoe ze die gebruiken. Dit levert op dat bewoners elkaar ontmoeten aan de binnentuin en op de galerijen. De bedoeling van de Tech Campus was een gemeenschap te ontwikkelen, waar wonen, werken, studeren en ontmoeting samengaan. Dus de starters die er wonen kiezen voor deze ontmoeting. Ze moeten via de binnentuin hun huis in en uit, er is geen mogelijkheid je helemaal aan de sociale interactie te onttrekken. Dit levert op dat het gebouw leeft, dat mensen elkaar kennen en elkaar kunnen helpen.
Aan de buitenkant van het gebouw hebben de appartementen een frans balkon of een eigen balkon. Dus er is wel degelijk ook ruimte voor privacy en de bewoner kan zich terugtrekken in de woning.


Het omgekeerde principe hebben wij ontworpen in Almkerk. Ook hier een middelgroot woongebouw in een kleine dorpskern, ook in de sociale sector, maar hier was geen specifieke doelgroep. In dit gebouw hebben we daarom verschillende woningtypen ontworpen, kleine 2-kamer appartementen die levensloopbestendig zijn en ruimere 3-kamer woningen. In principe was het de bedoeling van de woningbouwcorporatie om de doelgroep niet vast te stellen, zodat iedereen zich kon inschrijven.

De sociale cohesie zat hem hier meer in de dorpsgemeenschap dan in het woongebouw. Hier hebben we de woningen daarom van binnenuit ontsloten en alle buitenruimten naar de buitenzijde gericht. Hierdoor vindt nog steeds ontmoeting plaats in het gebouw, in de corridor, maar de woningen zijn naar buiten gericht. De grote balkons, en terrassen op de begane grond, zorgen voor een sterke relatie van het gebouw met zijn omgeving.

Identiteit
De woning en de bewoner moeten bij elkaar passen. Het is prettig als je als het identiteitsgevoel van de bewoner past bij de woning of het woongebouw.
Die identiteit kun je vormgeven op verschillende schaalniveaus. Bij woongebouwen is de identiteit te koppelen aan het karakter van het gebouw. Als je kan zeggen, ik woon in “Tech Campus De School”, dan geeft dat al een deel van je identiteit weer: je hebt gekozen voor een jonge gemeenschap, je werkt of studeert en vindt het prettig gelijkgestemden om je heen te hebben. Het gebouw zelf heeft een sterke identiteit en als bewoner hoef je daar niet zoveel aan toe te voegen, omdat het bij je past.
In Almkerk is het gebouw in die zin minder uitgesproken, het voegt zich naar de omgeving en maakt onderdeel uit van de dorpsstructuur en het groen. Hier zijn de bewoners op de eerste plaats bewoners van Almkerk en op de tweede plaats bewoners van woongebouw De Linde. Wij hebben met de architectuur van het gebouw een modern gebouw gemaakt wat zich voegt in zijn omgeving waarbij bewoners en omwonenden zich thuis voelen.

De aandacht voor de bewoner en de omgeving lijkt soms te worden vergeten in een wereld van schaarste, waar vooral snel en goedkoop bouwen de belangrijkste eisen zijn geworden. Maar de bovenstaande voorbeelden laten zien dat het nog steeds mogelijk is. Succesfactoren zijn onder andere goed opdrachtgeverschap met een langetermijnvisie, een economisch ontwerp met goede plattegronden, duurzaam materiaalgebruik en een goede ruimtelijke inpassing in de omgeving.
Hoewel snelle oplossingen soms noodzakelijk zijn, mag de lange termijn niet uit het oog worden verloren. Daarom blijven wij pleiten voor zorgvuldig ontworpen gebouwen die duurzaam en toekomstbestendig zijn, met aantrekkelijke woningen voor alle doelgroepen. Laten we de problemen niet voor ons uit blijven schuiven.